พลเอก นิพัทธ์ ทองเล็ก

วันเสาร์เช้าที่ 24 ธันวาคม 2565 ผู้ว่าฯกทม. ชัชชาติ ไปประชุมแบบ “ผู้ว่าฯสัญจร” ณ ที่ทำการเขตบางแค

ทุกวันเสาร์… ผู้ว่าฯจะเวียนไปที่ทำการเขตต่างๆ ใน กทม.เพื่อใช้สถานที่ทำความรู้จัก พูดคุยกับข้าราชการ รับทราบข้อมูลการทำงาน โดย ส.ก.ของเขตจะได้รับเชิญเข้าประชุมเพื่อหารือกันแบบ “เจาะลึก” (กทม.มี 50 เขต)

เขตต่างๆ มี 10 “ฝ่าย” เช่น ฝ่ายการศึกษา ฝ่ายสิ่งแวดล้อม ฝ่ายรักษาความสะอาด ฝ่ายทะเบียน ฝ่ายโยธา ฝ่ายการคลัง ฯลฯ

จะเริ่มด้วยการปลูกต้นไม้ตามนโยบาย เรียบง่าย ไม่ต้องมีพิธีรีตอง ไม่ต้องกล่าวอะไรทั้งนั้น ต้นไม้จะถูกคัดเลือกมาให้เหมาะกับภูมิทัศน์ มีพนักงานขุดหลุมรอไว้แล้ว

ผู้ว่าฯมีแผนจะปลูกต้นไม้ 1 ล้านต้น หากแต่ต่อมา…ศรัทธาของภาคเอกชน กลุ่มบุคคล ได้ยื่นความต้องการมาขอร่วมปลูกแล้วมากกว่า 2 ล้านต้น โดยที่ไม่ต้องใช้งบประมาณทางราชการ

ผู้เขียนเองรู้สึกได้ว่า การปลูกต้นไม้ในสถานที่เหมาะสม มีคนดูแล มันคือกิจกรรมความสุขใจที่คนไทย “ตื่นตัว” ขึ้นมาชัดเจน ทำให้สังคมไทย “มีความหวัง” ทอดยาวไปถึงลูกหลาน

เมื่อเข้าห้องประชุมแล้ว ผอ.เขตบางแค นายณรงค์ ตาปสนันทน์ ให้ข้าราชการแนะนำตัวเอง ห้องประชุมแทบทุกเขตของ กทม.ค่อนข้างกะทัดรัด แปลว่า…”ไม่กว้างใหญ่นัก” เพราะที่ทำการเขตทั้งหลายล้วนก่อสร้างที่หลังชุมชนที่ค่อนข้างแออัดแล้ว

ที่ทำการบางเขต…เป็นที่ดินที่ชาวบ้าน “บริจาคให้” สร้างอาคารที่ทำการ ปัญหาที่ไม่ต้องคาดเดา คือที่จอดรถของข้าราชการเอง รวมถึงผู้ที่ต้องมาติดต่องาน …ที่เป็นปัญหาโลกแตก

เทคโนโลยีการสื่อสารคือทางออก… กทม.เปลี่ยนผ่านไปใช้ระบบอิเล็กทรอนิกส์ การทำงานระบบออนไลน์ เพื่อประชาชนจะได้ไม่ต้องเดินทาง ในหลายธุรกรรมเป็นผลสำเร็จหลายรายการแล้ว

เขตบางแคมีพื้นที่ราว 44.5 ตร.กม. ประชากรราว 2 แสนคน

ประเด็นการบริหารราชการ ดิน น้ำ ลม ไฟ ถูกนำมาพูดคุยเพื่อการแก้ไขปัญหา เพิ่มเติมด้วยข้อเสนอแนะเพื่อทำให้เป็นเมืองน่าอยู่

เลิกประชุมราวเที่ยง…ผู้มาร่วมประชุมทั้งหมดนั่งที่เดิม เจ้าหน้าที่ของเขตจะนำอาหารกล่องมาให้ถึงโต๊ะ เพราะไม่มีพื้นที่สำหรับจัดโต๊ะอาหาร ซึ่งก็เรียบง่าย สะดวก ดื่มน้ำจากขวดทุกคน

ผู้ว่าฯจะแยกไปทานอาหาร 1 โต๊ะ กับพนักงานกวาดถนน พนักงานในระดับผู้ปฏิบัติงานในระดับล่าง …ปฏิบัติในแนวนี้ทุกเขต มิใช่ ดราม่า สร้างภาพ หากแต่เพื่อต้องการข้อมูลในเชิงลึก

ผู้เขียนคุ้นชินกับคำว่า “บ้านบางแค” มาแสนนาน เคยได้ยินแบบแผ่วเบา ทราบว่า…เป็น 1 ในสถานสงเคราะห์ผู้สูงอายุ

เป็น-ตายยังไง บ่ายวันนี้เลยต้องขอไปเยือนเพื่อจะนำข้อมูลมาเผยแพร่ต่อสาธารณชนคนไทย

บ้านบางแค (ของแท้-ดั้งเดิม) สร้างในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ชื่อเป็นทางการว่า สถานสงเคราะห์คนชราบ้านบางแค ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน 2496

เป็นสถานสงเคราะห์ผู้สูงอายุแห่งแรกของประเทศไทย เพื่อเป็นไปตามนโยบายสวัสดิการสังคมของรัฐ ตามแบบของต่างประเทศในยุโรป อเมริกา… กิจการดำเนินไปได้ด้วยดี มีศิษย์เก่าหลายรุ่นทยอยเข้ามา แล้วก็ทยอยออกไป ไม่มีใครกลับมาอีก

ดูแลช่วยเหลือ รักษาชีวิตของคนไทยสูงอายุจำนวนมหาศาล โดยเฉพาะผู้ที่ไม่มีลูกหลานดูแล หรือมีลูกหลานแต่ไม่ขอดูแล

30 ธันวาคม 2546 บ้านบางแคปรับบทบาทจากหน่วยงานปฏิบัติการดูแลผู้สูงอายุมาเป็นงานส่งเสริม สนับสนุน การดำเนินงานด้านการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุ

2 พฤศจิกายน 2548 เปลี่ยนชื่อเป็น ศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุบ้านบางแค …ปัจจุบันอยู่ในกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์… (มิใช่หน่วยงานของ กทม.)

ภาครัฐบาล มูลนิธิบ้านบางแคฯ ภาคเอกชน ประชาชน ฯลฯ ให้การสนับสนุน ดูแลแบบเอื้ออาทร มีจิตเป็นกุศล

วันนั้น…ผู้เขียนแวะไปเยี่ยมในวันหยุดราชการในฐานะประชาชนผู้สนใจ ได้รับการชี้แจงจากเจ้าหน้าที่อย่างน่าประทับใจยิ่ง

ผู้ที่จะมาเข้าอยู่จะถูกส่งมาจากหน่วยงานราชการ โรงพยาบาล และสมัครใจเข้ามา ที่ต้องผ่านการคัดกรอง มีกลุ่มที่ต้องเสียเงินที่ขอพักแบบบังกะโล 1 หลัง/1 คน หรือแบบเป็นหอพักบนอาคาร อาณาบริเวณกว้าง สะอาด สงบ ร่มเย็น แต่ก็กำลังถูกรายล้อมไปด้วยตึกสูง คอนโด ที่เป็นผลพวงมาจากรถไฟฟ้าที่วิ่งผ่าน

น้องที่ดูแลให้ข้อมูลว่า… ปัจจุบันคิวยาว คนรอเข้ามาอีกเยอะ

เดินทางต่อไป …”บ้านบางแค 2″ สถานที่ดูแลผู้สูงอายุในสังกัด กทม. ชื่อเล่นว่า บ้านบางแค 2 ชื่อเป็นทางการคือ บ้านผู้สูงอายุบางแค 2

ได้รับบริจาคที่ดินมา จำนวน 3 ไร่ 3 งาน 67 ตารางวา

เมื่อเดินเข้าไปในอาณาบริเวณ มีเจ้าหน้าที่มาสอบถามและพาไปพบผู้ปกครองสถานสงเคราะห์ฯ คุณจริยาวดี เขื่อนเพชร ที่รับผิดชอบดูแลผู้สูงอายุทั้งสิ้นขณะนี้มี 130 คุณยาย-คุณย่า ตามระเบียบจะสามารถรองรับได้ถึง 140 คน

ที่นี่…รับเฉพาะผู้สูงอายุสตรีอายุ 60 ปีขึ้นไป มีเจ้าหน้าที่ดูแล 43 คน (กทม.รับโอนกิจการสถานที่แห่งนี้มาจากกระทรวง พม.) จะเข้ามาพักพิงใช้บริการ ต้องมาจากสำนักงานเขต โรงพยาบาล หรือสมัครใจเดินเข้ามาเองก็ยังได้

ต้องไม่เป็นผู้พิการ ทุพพลภาพ ไม่เป็นโรคเรื้อรัง หรือโรคติดต่ออันตราย เป็นผู้ประสบปัญหาเดือดร้อน ได้แก่ มีฐานะยากจน ไม่มีที่อยู่อาศัย ไม่มีผู้ดูแล หรือผู้ให้ความช่วยเหลือ

ผู้ปกครองฯ พาผู้เขียนเดินชมผ่านไปพื้นที่ต่างๆ คุณย่า คุณยาย บ้างก็นั่งคุยกันเป็นวงเล็กๆ บ้างก็นั่งดูโทรทัศน์ เน้นรายการบันเทิง เบาสมอง นั่งดูโทรทัศน์บ้าง โทรทัศน์ดูคุณยายบ้าง แบบสบายใจทุกฝ่าย

บางคนมีญาติมาเยี่ยม บางคนก็ไร้ญาติขาดมิตรผ่านไปอีก 1 อาคารคือ อาคารผู้สูงอายุที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ แทบจะต้องนอนติดเตียง ทั้งห้องเงียบสงบ มีอากาศถ่ายเท มีเจ้าหน้าที่เป็นลูกจ้างเฝ้าเป็นส่วนรวม มีหยูกยาที่พร้อมดูแลขั้นต้น หากอาการหนักก็นำส่งโรงพยาบาลของ กทม.

ระเบียงยาวที่อยู่ในร่ม…คุณยาย คุณย่า จะเหยียดตัว นอนยาวไปตามที่นั่งหินอ่อนที่เย็นสบาย บ้างก็มีวิทยุทรานซิสเตอร์ขนาดจิ๋วขับกล่อมแบบกระซิบข้างหู

บางคนก็มีโทรศัพท์มือถือ ใครไม่มีก็ไม่เห็นเดือดร้อน ปูนนี้กันแล้ว ความสงบ สันโดษ น่าจะเป็นยาวิเศษ

แวะพูดคุยกับน้องเจ้าหน้าที่ผู้ช่ำชองทำงานมาแล้วราว 8 ปี ในการดูแล พบว่าส่วนหนึ่งของผู้มาเข้าพักในสถานที่แห่งนี้มีปัญหาในครอบครัว เป็นภาระของครอบครัว ไม่มีคนดูแล บ้างก็มีอาการทางจิต

การเจ็บป่วยแบบพื้นฐาน คือความดัน เบาหวาน หัวใจ ถ้าอาการหนักจะส่งไปโรงพยาบาลตากสิน โรงพยาบาลราชพิพัฒน์ ที่เป็นส่วนราชการของ กทม.ที่คุ้นเคยกันดี

ล้วนแล้วแต่อายุ 60 ปีขึ้นไป แม้มีสามีก็ไม่อนุญาตให้สามีมาพักอยู่ด้วยกัน รับแต่ผู้หญิงเท่านั้น อายุต่ำสุด 66 ปี

บางท่านก็แยกไปนั่งถักไหมพรมเงียบๆ คนเดียว ผู้เขียนยกมือไหว้ทักทาย คุณยายก็ยิ้ม รับไหว้ รีบบอกว่า…ที่ถักไหมพรมนี่…จะนำไปถวายพระที่วัด

ผอ.ท่านเล่าให้ฟังว่า… บางคนก็แสนจะขยัน ขอปลูกผัก ปลูกต้นไม้ ทำสวนหย่อมบริเวณด้านหลังอาคารเพื่อแก้เบื่อกับกาลเวลาและความจำเจ มีระเบียบประจำวันคือ จันทร์-ศุกร์ เวลาตี 5 มีเครื่องดื่ม ร้อนๆ 10 โมงเช้ามีการขยับร่างกาย ออกกำลังเบาๆ โดยนักกายภาพบำบัด มีสวดมนต์

มีแพทย์มาตรวจร่างกายทุกวันจันทร์”ซักเสื้อผ้าเอง” สำหรับผู้ที่ยังช่วยเหลือตัวเองได้ …เจ้าหน้าที่จะช่วยนำไปซักด้วยเครื่องสำหรับผู้ที่ป่วยติดเตียง

ประเด็นที่น่าสนใจคือ ผ้าอ้อมสำเร็จรูปสำหรับผู้สูงอายุ ที่บางคนต้องใช้ถึง 4 ชิ้นต่อคนต่อวัน

ข้อมูลเก่าในทะเบียนระบุว่า นางโบ้จี๊ แซ่ลี้ คือบุคคลที่อยู่มานานที่สุด เข้ามาอยู่ตั้งแต่ปี พ.ศ.2546 ปัจจุบันอายุ 103 ปี ไม่มีญาติ ไม่เคยมีใครมาเยี่ยม เพิ่งกลายเป็น “ผู้ป่วยติดเตียง” ไม่มีใครทราบว่าแกเป็นใคร ขณะนี้ก็ไม่สามารถสื่อสารกับใครได้

เรื่องที่ไม่อยากถามแต่ต้องถามคือ เมื่อเสียชีวิตแล้ว สถานสงเคราะห์แห่งนี้จะดำเนินการอย่างไร?

คำตอบคือ แทบทุกรายจะหมดลม จากไปแบบเงียบๆ

แต่เดิมนำศพไปวัดนิมมานรดี เขตบางแค ที่ไม่ไกลนัก หากแต่ปัจจุบันไปทำพิธีที่วัดอุดมรังสี เขตหนองแขม สวด 1 รอบแล้วเผา

สถิติเฉลี่ยเสียชีวิตเดือนละ 1 ราย ทยอยออกไป… แล้วก็มีเข้ามาใหม่ ทางราชการมีงบประมาณให้หัวละ 120 บาทต่อคนต่อวัน มีพี่เลี้ยงมาทำงานในศูนย์แบบพาร์ตไทม์ (Part time)

มีคนนำของมาบริจาคตามโอกาส บ้างก็มาจากโรงพยาบาลสงฆ์

ที่นำมาบอกเล่า… ด้วยเห็นว่า ในอดีตเมื่อ 70 กว่าปีที่แล้ว จอมพล ป.มองเห็นปัญหา สั่งให้ทางราชการตั้ง “บ้านบางแค” ไว้รองรับผู้สูงอายุที่ “ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้” คิดไว้ก่อนแล้ว

เดินชมสถานที่ พบเห็นสรรพสิ่งทั้งหลาย ทุกชีวิตด้วยสภาพจิตใจแบบ “อุ่นใจ” …ที่ทางราชการสร้างสรรค์สิ่งเหล่านี้ไว้รองรับ สำหรับความเป็นมนุษย์ เพื่อสงเคราะห์ เป็นทางเลือกสำหรับคนที่ไม่มีทางเลือก

ถ้ามีลูก-หลาน อุ้มชูดูแลจนแก่เฒ่าแล้วหมดลมในโรงพยาบาล ก็ไม่ต้องมาเข้าบ้านบางแค หรือสถานสงเคราะห์…

ถ้ามีฐานะดีมีเงิน จะจ้างคนมาดูแลผู้สูงอายุในบ้าน หรือจะนำไปไว้ในสถานดูแลของเอกชน …มีบริการเยอะและกำลังขยายตัว

ข้อมูลผู้สูงอายุในกรุงเทพฯ จากการบรรยายของ “ผู้ว่าฯ ชัชชาติ สิทธิพันธุ์” เมื่อ 22 สิงหาคม 2565 ที่กล่าวบนเวที Health & Wealth Forum โดยระบุว่าในปี 2565 กทม.มีผู้สูงอายุสูงถึง 21.6%

ข้อมูลจาก “กรมกิจการผู้สูงอายุ” กระทรวง พม.ระบุนิยามของสังคมสูงวัยไว้ว่า… เป็นสังคมที่มีสัดส่วนของผู้สูงอายุ หรือประชากรที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป เพิ่มจำนวนสูงขึ้นเรื่อยๆ ขณะที่สัดส่วนของอัตราการเกิดและจำนวนประชากรในวัยทำงานลดน้อยลง

นอกจากนี้ ยังมีการเปิดเผยถึงข้อมูลค่าใช้จ่ายการดูแลผู้สูงอายุ ระบุว่า ค่าใช้จ่ายสำหรับการดูแลผู้สูงอายุติดบ้านอยู่ที่ประมาณ 120,000 บาท/ปี ส่วนค่าใช้จ่ายสำหรับการดูแลผู้สูงอายุติดเตียงอยู่ที่ 230,000 บาท/ปี

ค่าใช้จ่ายในการดูแลผู้สูงอายุแบบระยะยาวที่บ้านก็มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตามจำนวนผู้สูงอายุที่เพิ่มขึ้นในอนาคต

ส่วนค่าใช้จ่ายรวมในการดูแลผู้สูงอายุของประเทศไทยจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จากเดิมในปี 2560 ค่าใช้จ่ายรวมอยู่ที่ 60,000 ล้านบาท/ปี และคาดการณ์ว่าในอนาคตปี 2590 จะเพิ่มสูงขึ้นอยู่ที่ 3.4 แสนล้านบาท/ปี

สำหรับ กทม.ปี 2565 มีผู้สูงอายุ 1,194,171 คน คิดเป็นสัดส่วน 21.6% เขตบางแคมีผู้สูงอายุมากที่สุด คือ 43,440 คน

ผู้สูงอายุมากที่สุดคือ เขตสัมพันธวงศ์ จำนวน 34.98%

พระพุทธเจ้าท่านสอนไว้ ปัจจัย 4 คือ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย และยารักษาโรค…บ้านบางแค 2 ของ กทม. มีพร้อมครับ

สอบถาม สมัครเข้าคิวไว้ ทางอินเตอร์เน็ตก็แสนสะดวก

ที่มา:  นสพ.มติชน ฉบับวันที่ 2 ม.ค. 2566 (กรอบบ่าย)